Om te zorgen dat deelnemers goed worden begeleid, bodemcoaches hun werk effectief kunnen uitvoeren en het project soepel verloopt, wordt er continu gewerkt aan verbetering. Een onafhankelijk bureau sprak met verschillende betrokkenen om een tussentijdse evaluatie uit te voeren. In dit artikel nemen we je mee in de belangrijkste bevindingen en geplande verbeteracties. Er is met verschillende partijen gesproken voor de evaluatie.
Deelnemers
Uit de evaluatie blijkt dat deelnemende agrariërs gemotiveerd zijn om de bodem- en waterkwaliteit te verbeteren: ze willen hun vakmanschap naar een hoger niveau tillen. Daarnaast hebben ze behoefte aan het delen van praktijkervaringen, succesverhalen en het sparren over geadviseerde maatregelen. Deelnemers vinden het belangrijk om via hun deelname te laten zien dat ze goed bezig zijn.
De persoonlijke begeleiding door een bodemcoach sluit aan bij de specifieke uitdagingen van de agrariër. Dit inspireert deelnemers om maatregelen te nemen die bijdragen aan een vitale bodem en uiteindelijk een betere opbrengst van hun percelen.
Bodemcoaches
De bodemcoaches worden over het algemeen gewaardeerd door deelnemers om hun kennis en deskundigheid. De evaluatie stelt ook dat coaches goed opgeleid en echte experts in hun vakgebied zijn. De opzet van het programma wordt door de coaches positief beoordeeld, vooral vanwege de meerjarige begeleiding en de afwisseling van keukentafelgesprekken, veldbezoeken en groepsbijeenkomsten.
Puzzelen
Het nemen van bodemmaatregelen is niet altijd eenvoudig. Deelnemers en bodemcoaches geven aan dat het vaak een puzzel is: is een maatregel toepasbaar, praktisch uitvoerbaar en rendabel? Verandering in de bedrijfsvoering vraagt tijd en energie. Bovendien vragen deelnemers zich af of hun inspanning zich wel terugverdient, aangezien het project geen directe beloning biedt. Ook worden zorgen geuit over toekomstige wet- en regelgeving.
Het blijft dus een puzzel om de juiste maatregel te vinden en deze in de praktijk toe te passen. Juist daarom staat persoonlijke begeleiding centraal. Samen met de bodemcoach blijven deelnemers zoeken naar maatregelen die passen bij hun situatie én bijdragen aan een toekomstbestendige bedrijfsvoering. Tegelijk blijft ook het project zelf in beweging: met de verbeteracties groeit BodemUP mee met wat er in de praktijk nodig is. Zoals een deelnemer het verwoordde:
BBWP-tool
De evaluatie wijst uit dat het BedrijfsBodemWaterPlan (BBWP) een redelijk volledige handleiding is om maatwerk maatregelen te bespreken en bij te houden. De tool stimuleert het gesprek tussen deelnemer en coach.
Toch is er ruimte voor verbetering. Afhankelijk van de werkwijze kan het invullen van het BBWP veel tijd kosten, wat demotiverend werkt. Daarnaast willen coaches en deelnemers graag dat de tool wordt uitgebreid, bijvoorbeeld met modules over stikstof en gewasbescherming, zodat er passendere maatregelen geadviseerd worden door het BBWP.
Metingen
BodemUP Brabant bereikt inmiddels zo’n 1.000 deelnemers in actieve begeleiding en bestrijkt een groot gebied. Maar er is ook de behoefte om de focus te leggen bij de kwaliteit van het project: deelnemers en coaches willen meer inzicht in het effect van de genomen maatregelen. Bemonstering is belangrijk voor opvolging en het vaststellen van impact maar is tot nu toe geen onderdeel geweest van BodemUp Brabant.
Hier komt in 2025 verandering in. In de loop van dit jaar wordt het monitoringsplan uitgebreid en krijgen de eerste deelnemers de mogelijkheid om metingen te laten uitvoeren. Denk aan een bodemvitaliteitsmeting of een bijbemestingsadvies.
Verbeteracties
Op basis van de tussentijdse evaluatie worden diverse verbeteracties in gang gezet:
- Gekeken wordt of de groepsbijeenkomsten voor deelnemers meer ingericht kunnen worden als studiegroepjes. Door deze lokaal te organiseren wordt onderlinge uitwisseling makkelijker. Ook wordt het delen van succesverhalen gefaciliteerd, bijvoorbeeld via bedrijfsbezoeken aan BodemUP-demobedrijven en via communicatiekanalen.
- Vanaf begin 2025 komen alle bodemcoaches vier keer per jaar samen voor intervisiebijeenkomsten. Hier kunnen zij kennis en ervaring uitwisselen, onder meer over het gebruik van de BBWP-tool, en worden zij op de hoogte gehouden van relevante beleidsontwikkelingen en wet- en regelgeving.
- De doorontwikkeling van het BBWP valt buiten de scope van BodemUP Brabant, maar de verbeterpunten worden actief doorgegeven aan de verantwoordelijke partijen.
- In 2025 worden metingen onderdeel van het project. De bedoeling is ook om de data actief terug te koppelen aan de deelnemers. Verder wordt er binnenkort gecommuniceerd over de Monitoring Voortgangsrapportage van 2024.
De tussentijdse evaluatie laat zien dat BodemUP Brabant op veel vlakken goed op koers ligt, maar dat er ook aandachtspunten zijn. Met de inzet van deelnemers, coaches en de projectorganisatie worden deze opgepakt, zodat het project nog effectiever kan bijdragen aan een vitale bodem en een toekomstbestendige landbouw in Brabant.
Foto: Beeldbank Provincie Noord-Brabant